Dla osób pracujących w Norwegii: Prawa i obowiązki pracownika

W Norwegii nie ma jednej ogólnej płacy minimalnej. Jest ona jednak zapewniona pracownikom kilku branż:  

• Budownictwo   
• Sprzątanie   
• Hotelarstwo, gastronomia i catering  
• Przemysł stoczniowy  
• Rolnictwo i ogrodnictwo  
• Rybołówstwo   
• Branża elektryczna  
• Drogowy transport towarów  
• Przewozy turystyczne  

Sprawdź, czy otrzymujesz minimalne wynagrodzenie (tylko w języku norweskim)

Stawki są regularnie aktualizowane.

Wynagrodzenie jest ustalane między Tobą a Twoim pracodawcą w ramach umowy o pracę. 

Skontaktuj się ze związkiem zawodowym w Twojej branży, aby dowiedzieć się, jakie stawki wynagrodzenia obowiązują. 

Więcej informacji o związkach zawodowych w Norwegii (tylko w języku norweskim)

W Norwegii zazwyczaj ustala się wypłatę wynagrodzenia raz w miesiącu.

Wynagrodzenie ma być wypłacane bezpośrednio na Twoje konto.

Przy wypłacie wynagrodzenia lub zaraz po niej pracodawca musi wydać odcinek wypłaty, który pokazuje, jakie otrzymujesz wynagrodzenie brutto, jaka zaliczka na podatek została odprowadzona i jakich innych potrąceń dokonano z wynagrodzenia brutto, jakiej wysokości wypłatę otrzymujesz (wynagrodzenie netto) oraz metodę obliczania dodatku urlopowego.

Jeśli nie otrzymasz odcinka wypłaty, musisz zażądać go od swojego pracodawcy.

Jeżeli masz tożsamość elektroniczną (np. MinID lub BankID) (tylko w języku angielski, difi.no), możesz sprawdzić, jakie dane o podatku i wynagrodzeniu Twoi pracodawcy zgłosili do Urzędu Podatkowego, logując się na my tax (tylko w języku angielski, skatteetaten.no).

Główna zasada mówi, że pracodawca nie ma prawa dokonywać potrąceń z wynagrodzenia ani dodatku urlopowego.
Potrącenia z wynagrodzenia można dokonywać tylko wtedy, gdy jest to zgodne z ustawą lub uzgodnione z wyprzedzeniem na piśmie.

Jeśli coś zniszczysz lub zgubisz, musisz wyrazić zgodę na potrącenie z wynagrodzenia na poczet strat.

Natychmiast skontaktuj się z pracodawcą ustnie, a następnie pisemnie.

Skontaktuj się ze swoim związkiem zawodowym lub prawnikiem/radcą prawnym. Zabierz ze sobą umowę o pracę, karty ewidencji czasu pracy, odcinki wypłat i podobne dokumenty.

Więcej informacji o tym, co zrobić, jeśli pracodawca nie płaci należnego wynagrodzenia

W Norwegii główna zasada mówi, że wszyscy pracownicy mają prawo do urlopu i dodatku urlopowego. Masz prawo do 25 dni roboczych urlopu w roku.

Dni robocze to wszystkie dni, które nie są niedzielami, ustawowymi dniami wolnymi lub świątecznymi.

Pracownik ma prawo i obowiązek wykorzystać urlop w całości, a pracodawca ma obowiązek zapewnić mu pełny urlop.

Nie możesz swobodnie decydować, kiedy wziąć urlop. Jeśli masz konkretne plany dotyczące urlopu, pamiętaj, aby zapytać pracodawcę o wolne dwa miesiące wcześniej.

W przypadku różnicy zdań ostatnie słowo w tej sprawie ma pracodawca. Możesz jednak zażądać wykorzystania trzech tygodni nieprzerwanego urlopu w głównym okresie wakacyjnym, tj. od 1 czerwca do 30 września. 

Dodatek urlopowy zastępuje wynagrodzenie w czasie urlopu i wynosi co najmniej 10,2% Twojego wynagrodzenia brutto.

Świadczenie urlopowe jest wypłacane w roku następnym przed pójściem na urlop lub w chwili rozwiązania stosunku pracy. W przypadku osób w wieku powyżej 60 lat dodatek urlopowy wynosi 12,5%, mają one również prawo do dodatkowego tygodnia urlopu.

Więcej informacji o dodatku urlopowym

Wszyscy pracujący w Norwegii muszą mieć kartę podatkową (skattekort). Karta podatkowa wskazuje pracodawcy, ile podatku ma odprowadzić od Twojego wynagrodzenia.

Możesz wybrać jeden z dwóch sposobów opodatkowania:

• podatek uproszczony
• zwykłe opodatkowanie

Podatek uproszczony

Większość nowych pracowników zagranicznych w Norwegii zostaje automatycznie objęta podatkiem uproszczonym (kildeskatt på lønn) w momencie składania podania o kartę podatkową (tylko w języku angielskim, skatteetaten.no). Podatek uproszczony oznacza, że płacisz określony procent podatku, który pracodawca odprowadza od Twojego wynagrodzenia. Gdy otrzymujesz wypłatę, podatek jest już zapłacony.

Możesz zrezygnować z uproszczonego podatku i wybrać zwykłe opodatkowanie, jeśli jest to dla Ciebie bardziej korzystne.

Zwykłe opodatkowanie

Jeśli jesteś objęty zwykłym opodatkowaniem, to stawka podatku zależna jest od wysokości Twojego dochodu w danym roku. W marcu lub kwietniu w kolejnym roku otrzymasz zeznanie podatkowe (skattemelding) z informacją o Twoich dochodach. Musisz sprawdzić zeznanie i wprowadzić zmiany, jeżeli jakieś dane się nie zgadzają.

Później otrzymasz rozliczenie podatkowe (skatteoppgjør), które informuje o nadpłacie lub niedopłacie podatku. W przypadku niedopłaty musisz zwrócić brakujący podatek. Jeśli zapłaciłeś za dużo podatku, otrzymasz zwrot.

Więcej informacji o sposobach opodatkowania w Norwegii (tylko w języku angielskim, skatteetaten.no).

Z zasady zwykły czas pracy w Norwegii wynosi:   

• 9 godzin w ciągu 24 godzin (normalny dzień pracy)   
• 40 godzin w ciągu 7 dni (normalny tydzień pracy)   

Jest jednak kilka wyjątków. 

Więcej informacji o czasie pracy

Jeśli pracujesz w godzinach nadliczbowych, należy Ci się dodatek w wysokości co najmniej 40% ustalonej stawki godzinowej.

Możesz zawrzeć z pracodawcą pisemną umowę mówiącą, że nadgodziny będą w całości lub w części rozliczane w formie udzielenia czasu wolnego. 

Dodatek  do wynagrodzenia za nadgodziny w wysokości co najmniej 40% zawsze musi być wypłacany dodatkowo.

Więcej informacji o nadgodzinach

Jeśli pracujesz dłużej niż 5,5 godziny, masz prawo do przynajmniej jednej przerwy.  
Jeśli pracujesz 8 godzin, masz prawo do minimum 30-minutowej przerwy. 

W przypadku braku odpowiedniego pokoju socjalnego przerwa będzie traktowana jako płatny czas pracy. 

Jeśli pracujesz o 2 godziny dłużej niż normalne godziny pracy, masz prawo do 30-minutowej przerwy, która będzie traktowana jak czas pracy.

Uśrednianie czasu pracy pozwala na stosowanie innego rozkładu godzin, co oznacza, że ​​w pewnych okresach można pracować więcej niż wynosi normalny czas pracy, a w innych okresach odpowiednio mniej.

Średni czas pracy nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo.

Więcej informacji o uśrednianiu czasu pracy

Pracownikom przysługuje co najmniej:  

• 11 godzin nieprzerwanego czasu wolnego w ciągu 24 godzin  
• 35 godzin nieprzerwanego czasu wolnego w ciągu 7 dni  

Mogą występować wyjątki lub inne ustalenia.

Praca w porze nocnej (między 21:00 a 6:00) oraz praca w niedziele z zasady jest niedozwolona, chyba że wymaga tego charakter pracy.

Wynagrodzenie za pracę w tym czasie należy uzgodnić na piśmie w umowie o pracę.

Więcej informacji o pracy w niedziele (tylko w języku norweskim)

Więcej informacji o pracy w nocy (tylko w języku norweskim)

Czas, w którym jesteś do dyspozycji pracodawcy, musi być rejestrowany jako godziny pracy. Pracodawca musi mieć procedurę rejestrowania godzin pracy, a pracownicy muszą być o niej poinformowani.

Ważne jest, aby rejestracja godzin pracy była przejrzysta i łatwa do zrozumienia.

Z zasady należy rejestrować godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy. 

Masz prawo do zawarcia z pracodawcą pisemnej umowy o pracę.

Jest to niezależne od formy zatrudnienia (na czas nieokreślony/na czas określony) oraz od tego, jak długo będziesz pracować, nawet jeśli będzie to tylko jeden dzień. Nie ma wyjątków od tej zasady.  

Za zawarcie pisemnej umowy o pracę odpowiada pracodawca.

Umowa o pracę jest ważna i potwierdza Twój stosunek pracy.

Umowa o pracę musi zawierać informacje, które są istotne dla Twojego stosunku pracy, tj. wynagrodzenie, data wypłaty wynagrodzenia, godziny pracy, dodatek urlopowy i czas obowiązywania umowy. 

Przeczytaj i zrozum, co zawiera umowa o pracę. 

Ważne punkty:   

• Czy zatrudnienie jest na czas nieokreślony, czy określony? 
• Ile godzin dziennie i tygodniowo będziesz pracować?  
• Gdzie znajduje się miejsce pracy? Czy będziesz pracować w kilku miejscach? 
• Wynagrodzenie i warunki płatności. Czy została sporządzona umowa dotycząca dodatkowego świadczenia urlopowego? 

Inne szczególne kwestie:  

• Uśrednianie czasu pracy  
• Praca w nocy i w niedziele oraz dodatkowe wynagrodzenie za ten czas  
• Dodatek za wyżywienie i zakwaterowanie (w przypadku, gdy pracujesz w kilku miejscach)  
• Czy wynajmujesz mieszkanie od pracodawcy? 

Jeśli czegoś nie rozumiesz, zapytaj pracodawcę. 

Państwowa Inspekcja Pracy (Arbeidstilsynet) nie zaleca pracowania bez zawarcia umowy.

Więcej informacji o zawartości umowy o pracę

Szablony umowy o pracę w różnych językach

Główną zasadą w Norwegii jest to, że pracownik powinien być zatrudniony na czas nieokreślony, a umowa obowiązuje do czasu jej rozwiązania przez jedną ze stron.

Jeśli w umowie o pracę jest podana data jej wygaśnięcia, oznacza to, że jesteś zatrudniony na czas określony. Regulują to odpowiednie przepisy.  

Więcej informacji o zatrudnieniu na czas określony i nieokreślony

Możesz również pracować dla agencji pracy tymczasowej. W takim wypadku agencja jest Twoim pracodawcą i zatrudnia Cię do pracy dla innych. Nie możesz mieć wtedy warunków pracy i wynagrodzenia gorszych niż pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony, którzy wykonują podobną pracę.

Jeśli pracujesz w różnych porach dnia, pracodawca musi sporządzić grafik, który wykazuje, w jakich tygodniach, dniach i godzinach ma pracować dany pracownik.

Grafik należy przygotować jak najwcześniej, ale nie później niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem pracy. Grafik musi być łatwo dostępny dla pracowników.

Jeśli pracodawca oddelegował Cię do pracy do Norwegii, to masz zasadniczo takie same prawa, jak pracownicy norwescy.

Dotyczy to również sytuacji, gdy jesteś zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej lub koncern i zostałeś wysyłany do oddziału w Norwegii.

Więcej informacjo o pracownikach delegowanych (tylko w języku angielskim)

Jeśli pracodawca wysyła Cię do pracy, w której konieczne jest spędzenie nocy poza domem, to z zasady musi zapewnić wyżywienie i zakwaterowanie.

Istnieje również możliwość uzgodnienia stałej stawki za wyżywienie i zakwaterowanie, zwrotu kosztów na podstawie rachunków lub podobnego rozwiązania.

Ponadto istnieją pewne wymagania dotyczące standardu zakwaterowania.

Więcej informacji o prawie do zakwaterowania (tylko w języku angielskim)

Jeśli pracodawca wypowie umowę o pracę, musi mieć ku temu ważny powód. Wypowiedzenie musi mieć formę pisemną.

Masz prawo do pracy i wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, który wynosi jeden miesiąc, chyba że umowa o pracę stanowi inaczej. Liczy się to od pierwszego dnia miesiąca następującego po wypowiedzeniu.  

W przypadku poważnego naruszenia umowy o pracę pracodawca może Cię zwolnić. Oznacza to, że umowa o pracę wygasa ze skutkiem natychmiastowym i musisz zakończyć pracę.

Więcej informacji o wypowiedzeniu (tylko w języku angielskim)

W przypadku trudnej sytuacji ekonomicznej pracodawca może Cię wysłać na urlop postojowy. Oznacza to, że obowiązek pracy i wypłacania wynagrodzenia czasowo ustają. Musisz zostać o tym powiadomiony z wyprzedzeniem i możesz ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych z NAV. 

Więcej informacji o urlopie bezpłatnym (tylko w języku angielskim)

W Norwegii większość pracodawców sektora prywatnego ma obowiązek oszczędzać na emeryturę dla swoich pracowników. Nazywamy to obowiązkową emeryturą od pracodawy (obligatorisk tjenestepensjon – OTP).

Twój pracodawca musi odkładać na emeryturę minimum 2 procent z Twojego wynagrodzenia. Aby mieć prawo do obowiązkowej emerytury, musisz być członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych (tylko w języku angielskim, nav.no).

Więcej informacji o obowiązkowej emeryturze (tylko w języku angielskim, skatteetaten.no).

Jeśli masz elektroniczną tożsamość (na przykład MinID lub BankID), możesz sprawdzić, jaką masz umowę emerytalną (tylko w języku angielskim, skatteetaten.no).

Jeżeli uważasz, że Twój pracodawca ma obowiązek oszczędzać na Twoją emeryturę, ale tego nie zrobił, możesz wysłać anonimowe zgłoszenie do Urzędu Podatkowego (tylko w języku angielskim, skatteetaten.no).

Za zapewnienie bezpiecznego środowiska pracy odpowiada pracodawca.

Pracodawca musi wspólnie z pracownikami ocenić możliwe zagrożenia w miejscu pracy i jest odpowiedzialny za wdrożenie środków w celu usunięcia lub zmniejszenia ryzyka zachorowania lub odniesienia obrażeń przez pracowników podczas pracy.

Pracodawca musi zapewnić Ci szkolenie w języku, który rozumiesz. 

Wszystkie norweskie firmy muszą mieć własnego przedstawiciela ds. BHP, którego wybierają pracownicy. Jako pracownik musisz wiedzieć, kto jest przedstawicielem ds. BHPi jak możesz się z nim skontaktować. Zadaniem społecznego przedstawiciela ds. BHPjest dopilnowanie, by pracodawca wypełniał swoje obowiązki w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia i dobra pracownika.

Jeśli masz problemy w pracy, możesz zgłosić je społecznemu przedstawicielowi ds. BHP.

Więcej informacji na temat społecznego przedstawiciela ds. BHP (tylko w języku angielskim)

W branży budowlanej, hotelarskiej, gastronomicznej i usług sprzątaniafunkcjonuje system regionalnych społecznych przedstawicieli ds. BHP, którzy pomagają pracodawcom i pracownikom w działaniach na rzecz zapewnienia odpowiedniego środowiska pracy.

Więcej informacji o systemie regionalnych społecznych przedstawicieli ds. BHP (tylko w języku norweskim)

Jako pracownik masz również obowiązek przyczyniać się do tego, aby miejsce pracy zapewniało bezpieczne i zdrowe warunki pracy.

Postępuj zgodnie z wytycznymi firmy, używaj wymaganego sprzętu ochronnego i pomagaj uniknąć wypadków i obrażeń.

Informuj pracodawcę i społecznego męża zaufania o niebezpiecznych warunkach pracy.

Karta BHP (HMS-kort, tylko w języku angielskim) to obowiązkowy identyfikator, który wszyscy pracownicy budowlani, sprzątacze i pracownicy zajmujący się ręczną pielęgnacją samochodu oraz wymianą i przechowywaniem kół muszą w sposób widoczny nosić w miejscu pracy.

Dotyczy to wszystkich firm, które wykonują pracę w Norwegii: norweskich i zagranicznych, przedsiębiorstw jednoosobowych i agencji pracy tymczasowej, a także zleceń długo- lub krótkoterminowych.

Za zamówienie Twojej karty BHP odpowiada pracodawca.

Karta jest imienna i ważna przez okres zatrudnienia oraz musi zostać odnowiona po dwóch latach.  

Jeśli nie otrzymałeś karty BHP, zgłoś się do pracodawcy.

Więcej informacji o kartach BHP w budownictwie (w języku angielskim, hmskort.no)

Więcej informacji o kartach BHP w usługach porządkowych (w języku angielskim, hmskort.no)

Więcej informacji o kartach BHP w usługach ręcznej pielęgnacji samochodu, wymiany i przechowywania kół (w języku angielskim, hmskort.no)